Jerzy Bereś, Zbigniew Warpechowski ABLUCJE * ABLUTIONS
Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie 2014

Album jest praktycznie jak nowy, nieużywany, nieczytany (x-lat przeleżał w domowej biblioteczne). Książka została wydana w języku polskim i angielskim. Polecam książkę.

Katalog towarzyszący wystawie Jerzego Beresia i Zbigniewa Warpechowskiego "ABLUCJE" w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie.

Wystawa odbyła się w dniach: 30 stycznia - 9 marca 2014

Wystawa "ABLUCJE" dedykowana jest dwóm wybitnym artystom współczesnym o randze międzynarodowej: Jerzemu Beresiowi i Zbigniewowi Warpechowskiemu, prekursorom sztuki procesualnej i efemerycznej, którzy od końca lat 50. XX wieku wypracowywali całkowicie odrębne linie praktyk, szybko określane przez teoretyków mianem awangardy. Elizabeth Jappe w swojej monografii "Performance, Ritual, Prozess" synonimicznie na okładce umieściła fotografię z akcji z płonącą głową Zbigniewa Warpechowskiego (performance "Marsz" wykonany w Stuttgarcie w 1984). Wewnątrz narracji książki przypomniała zdjęcie "Mszy refleksyjnej" (1975) Jerzego Beresia, w której artysta kontynuował swoje doświadczenia z wcześniejszego cyklu "Transfiguracji" (od 1972). Znamienny pozostaje proces, gdy nagi artysta, otoczony tłumem, jak kapłan i Ofiara zarazem, naprzemiennie odrąbuje plastry drewna i nanosi ciemną farbą na ciało linie podziałów, jakby składał siebie na Ołtarzu Sztuki.1

Z dzisiejszej perspektywy, imponujące i zobowiązujące dokonania zarówno Jerzego Beresia jak i Zbigniewa Warpechowskiego, współtworzące kanon historii sztuki najnowszej wydają się odsłaniać delikatne nitki wspólnotowe. Jest to wizja sztuki jako istotnej, żywotnej osmozy udzielającej się odbiorcom, sztuka która może stać się katalizatorem mentalnej i duchowej przemiany, procesem "zanurzenia" w strumieniu sensów i przeżyć, wybijających z codziennej (odbierającej ostrość widzenia) rutyny i obojętności. Ich zdaniem Sztuka wzmaga czujność. Termin "Ablucje" przylegający do wielu praktyk religijnych świata, wskazuje na migotanie napięć w działaniach Jerzego Beresia oraz Zbigniewa Warpechowskiego, dla których sztuka pozostawała i pozostaje obszarem w dużej mierze czystym i świętym, choć sięgali po rozwiązania niezwykle odważne, niekiedy "obrazoburcze", nie mieszczące się w potocznym rozumieniu estetyki. Tytuł ekspozycji ABLUCJE wskazuje na rytualne potencjały obecne w ich wielu indywidualnych wystąpieniach, stając się równocześnie metaforą niegasnącej wiary zarówno Jerzego Beresia jak i Zbigniewa Warpechowskiego w sens tworzenia sztuki i konfrontowania jej na żywo z odbiorcami. Henryk Elzenberg podkreślał, że życie szczególnie społeczno-polityczne wymusza na człowieku coraz to nowe ustępstwa, i by nie stracić czujności, nie przyzwolić na nadmiernie wiele "zadatki gniewu trzeba nosić w sobie". Poprzez swoje trudne, niejednoznaczne, złożone w strukturze wystąpienia, niejednokrotnie wręcz ofiarnicze, zarówno Bereś jak i Warpechowski podtrzymywali wewnętrzną wiarę, że partycypacja w akcji, performance będzie miała dla odbiorców wymiar katarktyczny, przejaśniający widzenie.

Istotny pozostaje w dokonaniach obu artystów aspekt krytyczny, konfrontacja z psychogeografią miejsca i ingerencja w nią na rzecz (dobroczynnej) przemiany, zarazem wskazywania na polityczność przestrzeni publicznej w tym globalnej i rozpoznawanie cech tej przestrzeni również w wymiarze uniwersalnym, jak np. eksponowane na wystawie rzeźby Jerzego Beresia z lat 50. 60. i 70 m.in. "Strach", " Sumienie", "Stół ofiarny z wygładzaczem", "Okrągły stół", czy Zbigniewa Warpechowskiego "Tatuaż" (1963, 1985), "Talerzowanie" (od 1972), "Cisza" (1987). Także liczne ich akcje, manifestacje, performance, jak Jerzego Beresia "Przepowiednia" I i II (1968) z czasów silnego zainteresowania jego sztuką hippisów, czy Zbigniewa Warpechowskiego kenotyczny performance "Obywatelstwo dla czystego odczucia Kazimierza Malewicza" (1985) w czasie którego Natalia LL wybijała na plecach artysty pręgierzem bolesny "czerwony" kwadrat. Ekspozycja ABLUCJE jest okazją do konfrontacji z wieloma materiałami wizualnymi zarówno Obiektami jak i dokumentacjami filmowymi i fotograficznymi performances, w tym tymi, które tej pory nie były prezentowane na wystawach, a które w ostatnim czasie zostały "cudem" odnalezione, w tym zapisy akcji i manifestacji Jerzego Beresia dzięki poszukiwaniom Bettiny Bereś i Jerzego Hanuska, zapisy performance Zbigniewa Warpechowskiego, których digitalizacje współinicjował Artur Tajber.2