207 stron - ILUSTRACJE

I wydanie

o autorze można oglądnąć film pod linkiem: mówi w nim o tej książce

https://vod.tvp.pl/video/notacje,jerzy-korczak-wspomnienia,1458169

stan BARDZO DOBRY

-----nie ma podkreśleń w tekście ----pochodzą z mojego osobistego egz.

słowa kluczowe: POMOC ŻYDOM PRZEZ POLAKÓW- Stanisław Walczak, ŻEGOTA, POLICJA ŻYDOWSKA; POMOC PODZIEMIA NA ŻYDÓW; GETTO KRAKÓW, ŻYD NA USŁUGACH Niemców ( strona 14); ROSJANIE ATAKUJĄ A.K. ARMIA KRAJOWA - strona 139,141, getto warszawskie - Powstanie w getcie

SPRAWIEDLIWY WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA : wymienieni i opisani w książce : JULIAN GLOBELNY, IRENA SENDLER; MARIA KUKULSKA, ANNA KRZYŻOWSKA, ksiądz JAN RACZKOWSKI

Miejsca wymienione w pamiętniku : Kraków, Warszawa, Otwock, Przeworsk;

Jerzy Korczak (ur. 16 lutego 1927 w Krakowie jako Jerzy Józef Keiner) – polski pisarz, prozaik i satyryk.

Jest autorem ponad dwudziestu tomów prozy - powieści, opowiadań i reportaży historycznych oraz tekstów publicystycznych, ogłaszanych na łamach prasy krajowej i emigracyjnej. Na początku lat 60. w jego twórczości dominowała groteska obyczajowa - związana z pracą w teatrze, gdzie był kierownikiem literackim i artystycznym. W latach późniejszych skoncentrował się niemal wyłącznie na tematyce związanej z II wojną światową, w której brał udział jako młody człowiek. Jest też autorem dwóch książek biograficznych poświęconych Janowi Karskiemu, a także książek wspomnieniowych Pamięć ci wszystko wybaczy (2001) oraz Oswajanie strachu (2007).

Urodził się w Krakowie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, jako syn adwokata Stanisława Keinera i Amalii z domu Landsberger. Ze strony ojca był kuzynem pisarza Aleksandra Ziemnego. Nazwisko Korczak przyjął oficjalnie wraz z ojcem zaraz po zakończeniu II wojny światowej.

W 1941 wraz z rodziną został osadzony w krakowskim getcie, następnie w latach 1943–1944 ukrywał się w Warszawie i Otwocku, dzięki pomocy Ireny Sendlerowej[1] i Juliana Grobelnego. W sierpniu 1944 osadzony przez Sowietów w obozie na Majdanku. Następnie skierowany do szkoły oficerskiej w Lublinie, którą ukończył w stopniu chorążego. Stamtąd trafił do 69. pułku artylerii przeciwlotniczej 2 Armii Wojska Polskiego i uczestniczył jako żołnierz m.in. w operacji łużyckiej. W latach 1944–1948 służył w Ludowym Wojsku Polskim. W latach 1944–1948 należał do PPR, a w latach 1948–1983 do PZPR[2]

RODZINA KUKULSKICH

• Maria Kukulska z d. Kaliwoda, matka

  23 sierpnia 1902

  zm. 1993

• Anna Krzyżowska z d. Kukulska, córka

  15 czerwca 1926

SPRAWIEDLIWY WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA - TYTUŁ PRZYZNANY:

28 maja 1995

• Maria Kukulska z d. Kaliwoda

• Anna Krzyżowska z d. Kukulska

UKRYWAJĄCY SIĘ

• Jerzy Korczak

• Mojżesz Baseches

• Adam Celnikier (Stefan Zgrzembski)

  26 marca 1905

  zm. 1961 w Warszawa (mazowieckie)

• Irena Wojdowska

• Jerzy Gross

• Natan Gross

MIEJSCE UKRYWANIA

• Warszawa (mazowieckie)

• Świder„Nasze mieszkanie stało się miejscem ukrycia dla ludzi prześladowanych”. Historia rodziny Kukulskich

Maria Kukulska z nastoletnią córką Anną mieszkały w czasie okupacji w dwupokojowym mieszkaniu przy ulicy Markowskiej 15 na warszawskiej Pradze.

Maria Kukulska z domu Kaliwoda pochodziła z rodziny o tradycjach patriotycznych. Nauczycielka, związana z przedwojennym PPS-em, wychowywała Anię w duchu otwartości. Przed wojną dziewczynka kolegowała się z Żydówką, z którą inni rówieśnicy nie chcieli się bawić.

W czasie okupacji Maria prowadziła tajne komplety (m.in. w podziemiach bazyliki przy ulicy Kawęczyńskiej) i zaangażowała się w konspirację, m.in. udzielała schronienia tym, którzy go potrzebowali. Przyjaźniła się z Ireną Sendlerową, współpracowały. Do jej mieszkania kierowani byli Żydzi, niektórzy zostawali na długo. Tymczasem jej córkę Anię często odwiedzały koleżanki. Dziewczynki grały na pianinie, śpiewały i tańczyły w jednym z pokoi, ale do kuchni i drugiego pokoju wchodzić nie mogły. „W tym okresie Matka starała się jeszcze nie do końca wtajemniczać mnie w różne szczegóły swojej działalności, chociaż ja wielu rzeczy domyślałam się”, zapisała w relacji dla Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie w 1993 roku.

Podopieczni

Pierwszych ukrywających się – prawdopodobnie w 1941 r. – przyprowadziła na Markowską krewna Kazimiera Trzaskalska. Dwie „kulturalne panie” w średnim wieku. Wkrótce zamieszkali tam adwokat i „jeszcze jeden pan”. W wywiadzie dla Shoah Foundation w 1997 r. Anna opowiadała, że pan adwokat, „[…] był tak zalękniony, nie chciał spać w pokoju, spał w kuchni, był kilka miesięcy, myślę, że zginął”, a drugi pan „o bardzo semickim wyglądzie, wysoki, trzydzieści kilka lat, miły, też zalękniony”.

„W 1942, gdy miałam lat 16 – Matka zdecydowała się wtajemniczyć mnie całkowicie w swoją działalność i zadała jednocześnie pytanie: «Czy zgadzasz się na zamieszkiwanie u nas w dalszym ciągu ukrywających się ludzi, którzy są Żydami? Zdajesz sobie sprawę co nam za to grozi?». Odpowiedziałam: «Tak – przecież dokąd oni pójdą?»”.

Lokatorów sprowadzały Irena Sendlerowa i „ciocia” Trzaskalska. Mieszkanie pełniło funkcję „pogotowia opiekuńczego”, gdzie wyprowadzone z getta dzieci uczono języka polskiego, katolickich modlitw, otaczano opieką po rozstaniu z najbliższymi.

Z kolei dziesięcioletnią Irkę Wojdowską, Sendlerowa przyprowadziła po wpadce „u Jadwig” na Kole. Jadwiga Bilin i Jadwiga Koszutska mieszkały przy Obozowej, były związane z ruchem komunistycznym i konspiracją, ich lokal służył nie tylko jako miejsce schronienia, ale również punkt przerzutowy – „stąd kierowano Żydów do partyzantki, a lekarze przeprowadzali operacje «aryzacji» nosów i napletków”. Wsypa miała miejsce w lipcu 1943 roku. Szmalcownicy odkryli „melinę”, śledząc jedną z ukrywających się. Irka, która po wyjściu z getta, tułała się z bratem Bogdanem [Bogdan Wojdowski, pisarz, autor powieści Chleb rzucony umarłym – red.], musiała się z nim rozstać. Sendlerowa zawiozła ją na dwa tygodnie do domu sierot w Świdrze, potem przywiozła do Kukulskich.

Na dłużej przy Markowskiej zostali Leon Szarak i Stefan Zgrzembski (nazwiska okupacyjne). Mieszkali w jednym pokoju.

Leon (Mojżesz, Adam lub Roman Baseches) – lekarz, specjalista chorób płucnych, pochodził ze Lwowa. Z Sendlerową, która przyprowadziła go na Markowską, skontaktowała go Maria Palester. Znali się sprzed wojny. Był bliski samobójstwa, kiedy spotkali się w okupacyjnej Warszawie.

Stefan Zgrzembski (Adam Celnikier) – prawnik, był związany z Sendlerową. Poznali się w latach 30. Odwiedzała go w getcie warszawskim, gdzie prawdopodobnie prowadził klub dyskusyjny i wciągnął młodzież do kolportażu prasy. Po tzw. aryjskiej stronie pisywał do podziemnych gazet. U Kukulskich ukrywał się już na pewno w kwietniu 1943 roku.

Pod koniec 1942 r. panie Kukulskie poznały 15-letniego Jurka Korczaka i wspierały go aż do końca wojny. Jerzy przyjechał do Warszawy późną jesienią tego roku, po wydostaniu się z getta w Krakowie, gdzie od 1941 r. przebywał z matką. Kiedy wywieziono ją do Auschwitz, znajomy pomógł mu w ucieczce. Jerzy nawiązał kontakt z konspiracją. „Dzięki «korzystnym» warunkom zewnętrznym działałem dość odważnie”, napisał w oświadczeniu dla Yad Vashem.

Jerzy Korczak zamieszkał w Poznaniu, przyjął nazwisko, pod którym ocalał. Pozostał w kontakcie z paniami Kukulskimi. „Spotkanie ich stało się dla mnie niezwykle ważną okolicznością, dzięki której w znacznym stopniu zawdzięczam przeżycie okupacji w jako takiej kondycji fizycznej i psychicznej”.