Zachęcam do nabycia mojej książki. Pasjonatów fotografowania Zielonej Góry i historii miasta, regionalistów, nauczycieli. Tych co lubią opisy z dreszczykiem, przygodę ale taką z nutką poznawczą, trochę opartą na faktach, trochę na wyobraźni… Przeczytajcie kilka fragmentów zanim wyjdziecie na miasto zobaczyć to na żywo i uzupełnić moje zdjecia.

1.

Facet chyba zanurzył dłoń w sakwie pod wózkiem, ale tak naprawdę to do końca nikt nie widział skąd w jego rękach znalazł się ten stary album do zdjęć.

- A to z kim może się kojarzyć ? – spytał.

Otworzył album w miejscu gdzie na zdjęciu była jakaś brukowana ulica, po której, gdzieś tak w jednej trzeciej jej szerokości, szły tory kolejowe. Nie jakieś tramwajowe, ale takie normalne, jak dla pociągu.

- To chyba „Polska Wełna” – zgadywał Bartek.

- Tak, na pewno – poparł go Sławomir. – Ale skoro tak, to musi to być ulica Kraszewskiego. A samo zdjęcie jest bardzo stare. Te tory zalano asfaltem… ile to już będzie lat ?

Piotrka Zutkowskiego na tych zdjęciach z 1974 r, na weselu z parowozem, nie ma.

- Wydaje się że każdy z mieszkających przy Kraszewskiego liczył się z tym, że o tej lub o tamtej godzinie może przejechać pociąg. Pociąg przejeżdżał parę razy w ciągu dnia, dla mieszkających tam był to chleb powszedni. Mama skarżyła się trochę na hałas i dym z parowozu<em>.</em>

2.

Inżynier Sieprawski, słynny wynalazca i konstruktor międzywojennej Rzeczypospolitej, przybył do Zielonejgóry z Poznania. Tam zaraz po wojnie „robił” energetykę kolejarzom. I to oni skierowali go z pierwszą, „wolsztyńską” ekipą do przejęcia zielonogórskiego węzła. Tym samym pociągiem, w jego ekipie jechał 20–letni Marian Kapała, późniejszy ojciec Janusza, przewodnika, który tak zachwycił panią Anielę…

A Sieprawski ? Został w Z. Górze pierwszym szefem oddziału elektrotechnicznego, z zadaniem jego utworzenia od podstaw i uruchomienia. Willa „Pod wierzbami” należała wtedy do PKP i przydzielono ją właśnie jemu do zamieszkania. Na tym zdjęciu, które powinna wybrać Tosia, widzimy gości na zapleczu willi, zgromadzonych z okazji 25–lecia małżeństwa inżyniera Sieprawskiego. Jest rzeczywiście i orkiestra kolejarska, a obok pary jubilatów widzimy księdza Michalskiego. Tak, tego od „wydarzeń zielonogórskich”. Podczas krótkiego pobytu w naszym mieście, ten wybitny konstruktor pracował jeszcze w „Wagmo”, został ojcem chrzestnym syna młodego kolejarza z tego pierwszego pociągu i… wrócił do Częstochowy, z którą związana była pani Sieprawska.

Sama willa „Pod wierzbami” zaraz po tym została odebrana PKP. Przejęły ją władze. Nocowali tu ludzie z pierwszych stron gazet podczas oficjalnych wizyt w Zielonej Górze, choćby I sekretarz Władysław Gomułka.

- A wiecie co jeszcze jest ciekawe ? – spytał Kaleta, gramoląc się z powrotem na chodnik – W 1945 do Z. Góry wysłano dwa konkurencyjne pociągi z kolejarzami do zagospodarowania węzła. Jeden z Inowrocławia i drugi właśnie z Wolsztyna. W tym ostatnim oprócz Sieprawskiego i młodego Kapały przyjechał też tutaj dziadek posła Pudłowskiego – zakończył znacząco podnosząc do ust kolejną puszkę piwa.

 3.

                - A tam, z boku wieży wodnej, ta mała willa, to widzicie dawną siedzibę i biura Lubuskiej Kolei Regionalnej. Dzisiaj jeżdżą Koleje Mazowieckie, Wielkopolskie, Dolnośląskie, tylko u nas nie ma takiego przedsiębiorstwa. A przecież byliśmy tu prekursorami, LKR była pierwszym w Polsce po upadku PRL-u niepaństwowym przewoźnikiem pasażerskim na torach. Szkoda, że nie przetrwała… - tłumaczył Wygoda.

Huberta bardziej zainteresował Spychała i jego wspomnienia ze służby w ochronie kolei. Spytał o psy, czy też  były w SOK-u ?

- Oczywiście. Na Traugutta były kojce dla psów służbowych. Ja, jako przewodnik miałem dwa: Lady i Wonia. W okresie gdy Straży brakowało wolnych kojców Lady mieszkała u mnie w domu i upodobała sobie szczególnie moją córkę, Ewę. Woń z kolei nie darzył sympatią kominiarzy i listonoszy.

4.

- Co to takiego ten WPHS ? – nie wiedział Paweł.

- Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Spożywczego – wsparła koleżankę druga z kobiet. – Wtedy, zaraz po wojnie, wszystkie sklepy w mieście były zaopatrywane produktami, które przyjeżdżały do Z. Góry pociągami towarowymi.

- Potem, jak powstało województwo zielonogórskie a zaopatrzenie szło już niemal całkowicie według centralnego rozdzielnika na województwa, to przez nas przechodziła praktycznie cała spożywka dla zielonogórskiego. Od Gorzowa, po Głogów.

- To niezwykle ciekawe, co pani mówi – Sławomir aż przesunął swoje krzesło do ich stolika – Jak to się odbywało ?

- Wszystkie towary na województwo szły z Polski pociągami. Myśmy obsługiwały głównie cukier i mąkę, które były u nas paczkowane.

- Paczkowane ? Jak to ? – nie zrozumiał Hubert.

- Cukier i mąki przychodziły do Zielonej Góry całymi wagonami, luzem. Jak taki wagon cukru przyjechał na stację, był wyczepiany i przetaczany na bocznicę WPHS pod główny magazyn. I myśmy ten cukier lub mąkę przesypywały z wagonów do takich wielkich worków, które potem szły według rozdzielnika na powiaty a dalej na konkretne sklepy w miejscowościach.

- Czym ? Też pociągiem ?

- No gdzież tam ! Głównie wozami konnymi, czasem ciężarówką lub przyczepą z traktorem.

5.

Jak jej było na imię ? Jak wołałem na tę dziewczynę, która wysypywała z koszy na przyczepę zabrane winogrona ? Pogranicze niemiecko – francuskie. Dziewczyny  skąd tylko zechcesz. Francuzki, Niemki i te ze wschodu Europy.

Emma. Emma jej było. Córka kolejarza. Ale tam przecież parowozy zniknęły jeszcze kilkadziesiąt lat wcześniej niż u nas. Skąd więc się wziął ten maszynista umorusany sadzą , który odszukał mnie w tym kolejowym pubie, przy złotym piwie i czarnym bluesie ?

Aha, nazywa się Edmund Baumann. Opowiada jak prowadził parowozy za Odrę, na niemiecką stronę. I tam jego polska załoga, wymieniała się z niemiecką. Przy okazji trochę handlowali między sobą. Prowadzenie parowozu przez granicę, choćby do Guben, to dla kolejarskiej rodziny wydarzenie. Ile rzeczy można przywieźć dla żony. A jak się dzieci cieszą. A przywozi rzeczy, jakich tu, w Polsce w sklepach nie uświadczysz. Dlatego dochodzi niemal do bitew między ekipami o to, która pojedzie na parowozie. Raz prawie doszło do regularnej bijatyki z tymi z Czerwieńska. Chcieli mu wejść i przejąć maszynę, już w Gubinie, ale jeszcze po naszej stronie. Postawił się, to był jego parowóz i jego kurs. Nie oddał tamtym miejsca przy przepustnicy i stawidle. Wybuchła afera, dyrekcja miała rozstrzygnąć kogo ukarać i w jaki sposób ? Upiekło mu się. Cenili go, bo był jednym z najlepszych. Jego nie mogli odsunąć, on musiał jeździć.

Fajnie się o tym opowiada tak przy pełnym kuflu. I przy bluesie w kolejowym expressie przy zielonogórskim deptaku.

6.

                - Ja też miałem przeżycie, ale to była bardziej wizja, niż realne zdarzenie – odezwał się z nagła Sławomir.

Parę lat temu budowano tam nowy kolektor burzowy. Miał być zakopany pod leśną drogą idącą śladem dawnej kolei szprotawskiej, na odcinku między Jędrzychowem a Ochlą.

Ktoś miał pomysł, aby przy okazji tej inwestycji z kolektorem archeolog przeprowadził w okolicznym lesie, w jakimś tam promieniu od nasypu taki powierzchowny, wstępny rekonesans. Padło na mnie.

Dzień był ciemnoszary i mglisty. Robiąc kilometry po leśnych wertepach nagle wyszedłem na solidną, betonową rampę.

Jako, że był czas obiadu, usiadłem na koronie z betonu, nogi spuściłem w dół lica i wyjąłem kanapki. Nie zdejmowałem kaptura. Odwinąłem tylko chleb z papieru śniadaniowego. I wtedy, gdy zbliżyłem go sobie do ust… Usłyszałem głos wielu kobiet. Młodych kobiet. Mówiły po niemiecku i po polsku. Po czesku, francusku i… w jidysz. A ja je wszystkie rozumiałem. Bez żadnego kłopotu. Zresztą z ich ust padała tylko jedna, ciągle powtarzana, krótka prośba. Prosiły o podzielenie się z nimi moimi kanapkami. Były głodne.