Idee jako źródło instytucji politycznych i prawnych,
red. Lech Dubel,
UMSC 2003,
490 stron, format B5, stan idealny, okładka miękka

Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Doktryn Politycznych i Prawnych, Krasnobród, 26-29 września 2002.
O wartości omawianej pozycji świadczyć może sam tytuł, który przez pewną grupę czytelników, może zostać uznany za kontrowersyjny. Stwierdzić należy, że pozycja ta wpisuje się w spór trwający chyba od momentu, kiedy człowiek spostrzegł, że myśli. Dla wszystkich, którzy wyznają materialistyczną koncepcję świata wtórność materii jest nie do przyjęcia.
Zwolennicy tezy, iż świat istnieje obiektywnie, niezależnie od świadomości, krytycznym okiem spojrzą na książkę już na samym początku. Oczywiście, na pytanie o pierwotność ducha, idei i świadomości po przeczytaniu tej książki nie można odpowiedzieć inaczej jak twierdząco. Jak zapewniono we Wstępie podstawowym celem, jaki przyświecał zorganizowaniu tej konferencji, było uzmysłowienie środowisku prawniczemu, iż wszelkie instytucje polityczne i prawne mają swe korzenie w świecie idei, a ich istnienie, działanie i stosowanie wymaga poznania ich doktrynalnych źródeł.
Krąg odbiorców książki powinien być zdecydowanie szerszy, choćby ze względu na różnorodność podjętych tematów, które mogą być uznane za intrygujące nie tylko przez teoretyków i praktyków prawa, ale i historyków, czy po prostu ludzi uważających się za humanistów, pragnących poszerzyć swoje horyzonty. Mimo skonkretyzowanego tematu, zarówno na konferencji, jak i w książce przedstawiono referaty, które zaskakują swoją różnorodnością. Uogólniając, można wskazać na dwie grupy prac: pierwsza bezpośrednio dotyczy tematu konferencji, czyli relacji idee-instytucje, drugą grupę stanowią prace prezentujące główne kierunki podejmowanych obecnie badań nad historią doktryn. Najczęściej poruszanymi problemami przez uczestników konferencji były tematy związane z najważniejszą instytucją we współczesnym świecie, którą jest państwo (szkoda, że wśród tych zabrakło referatu, który podjąłby się przedstawiania prognoz, jakie snują współcześni filozofowie na temat przyszłości państwa).
Zastanawiano się m.in. nad rolą państwa, jaką w swoich koncepcjach ideowych przypisywali mu różni myśliciele. Do tej grupy artykułów zaliczyć należy prace: Zbigniewa Raua Perfekcjonizm, paternalizm i neutralność państwa w liberalizmie klasycznym i współczesnym, Romana Tokarczyka Doktrynalne źródła ustrojów państwowych w kulturach Zachodu (szkic problematyki), Adama Bosiackiego Robert von Mohl i początki koncepcji państwa prawnego, Tomasza Tulejskiego Utylitarna koncepcja demokratycznego państwa Jeremy Benthama, Macieja Chmielińskiego Państwo jako despotyzm. Maxa Stimerà krytyka państwa, Jarosława Kostrubca Typy historyczne państwa Georga Jellinka.
Wyróżnić można grupę artykułów zajmujących się zagadnieniem podziału władz, a niektórzy autorzy przedstawili wyniki swoich zainteresowań generalnie koncepcjami władzy. W tym miejscu wymienić należy artykuły: Ryszarda M. Małajnego Alternatywne koncepcje podziału władz w XX w., Lecha Dubela Koncepcja władzy publicznej w ujęciu Jana z Salisbury, Andrzeja Sylwestrzaka Aktualność problematyki podziału władz, Michała Bożka Koncepcja władzy neutralnej Benjamina Constanta, Grzegorza Ławnikowicza Koncepcja jednolitości władzy państwowej - antyteza „starych porządków" i uniwersalistyczny aksjomat. Przykład II Rzeczypospolitej. 296 Przegląd piśmiennictwa Poruszony został także temat wpływu idei na współczesny kształt instytucji ochrony praw człowieka w artykule Daniela Bogacza Idea godności ludzkiej jako źródło instytucji praw człowieka w świetle filozofii Hansa Wagnera.
Niektórzy autorzy, próbując zgłębić problematykę relacji między ideami a instytucjami, sięgnęli do poglądów myślicieli chrześcijańskich bądź zajęli się wpływami myśli chrześcijańskiej na przedstawiony problem. Mowa tutaj o artykułach: Mirosława Sadowskiego Idea dobra wspólnego w papieskich encyklikach społecznych (1891-1991), Tomasza Szczecha Władza świecka u Lutra i Kalwina, Małgorzaty Łuszczyńskiej Tomistyczny stosunek prawa stanowionego do prawa naturalnego w ujęciu Czesława Martyniaka i Arkadego Rzegockiego Chrześcijańskie korzenie liberalnego pojęcia wolności (na marginesie lektury Lorda Actona).
Pozostałe artykuły prezentują główne kierunki badań podejmowanych obecnie wśród historyków idei. Wśród nich wymienić należy m.in. artykuł Henryka Olszewskiego Kryzys społeczny - antysemityzm - narodowy socjalizm. Z badań nad historią społeczną Wernera Jochmanna, Jana Łukasiewicza i Marcina Niemczyka Doktryna „nowej klasy” Milovana Djilasa w świetle polityczno-prawnych instytucji państw komunistycznych, Macieja Marszała Myśl polityczna polskich organizacji faszystowskich w Drugiej Rzeczypospolitej, Dariusza Szpopera Myśl polityczna „Zjednoczenia” i „Orła Białego i Pogoni” - konserwatywnych dzienników doby powstania listopadowego, Radosława Antonowa Anarchizm rosyjski w latach 1986-2002, Tomasza Schleffera Prawne aspekty wprowadzenia stanu wojennego w Polsce w dniu 13 grudnia 1981 r.
Jak widać, poruszane w poszczególnych artykułach problemy są bardzo różnorodne, autorzy nie ograniczali się tylko do badań nad problematyką polską, ale sięgnęli poza granice naszego kraju. Także jeśli chodzi o cezury czasowe, to zawarte w książce artykuły nie skupiają się na jednej określonej epoce, lecz podejmują tematy dosyć odległe od siebie chronologicznie.