Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie ustanowiono jako nagrodę dla osób, które przeżyły co najmniej 50 lat w jednym związku małżeńskim. Został ustanowiony ustawą z dnia 17 lutego 1960 o orderach i odznaczeniach, a włączony do obecnego systemu odznaczeń państwowych ustawą z 16 października 1992 o orderach i odznaczeniach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1031).

Przed 1992 nazwę pisano w formie: Medal „Za długoletnie pożycie małżeńskie”. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 lipca 2007 r., które weszło w życie 10 października tegoż roku, nazwa została zmieniona na Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (Dz.U. z 2007 r. nr 151, poz. 1075).

Nadawany jest przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom polskim (do 1989 roku przez Radę Państwa). Wnioski o nadanie Medalu za Długoletnie Pożycie Małżeńskie przedstawiają Prezydentowi wojewodowie.

Łącznie do 1992 (do końca obowiązywania ustawy z okresu PRL) przyznano 445 070 Medali za Długoletnie Pożycie Małżeńskie, a w latach 1992–2009 dalszych 772 044