Unikalne pierwsze powojenne wydanie szkicu mapy Polski, prawdopodobnie o charakterze wewnętrznym do użytku oficjalnego (wnioskując na podstawie celu publikacji mapy) z kwietnia 1945 roku:

„Rzeczpospolita Polska” – Mapa – szkic tła dla projektów D-01768, wykonana przez H. Cytowskiego w kwietniu 1945 roku. Powstała zaledwie kilka dni po utworzeniu Głównego Urzędu Pomiarów Krajowych (30 marca 1945 roku) oraz w trakcie trwających walk o Berlin.

Mapa jest konturowa, bez oznaczonych granic państwowych Polski, które zostały ostatecznie ustalone z ZSRR 16 sierpnia 1945 roku, a na zachodzie zmieniały się wraz z postępem ofensywy w 1945 roku. Mapa zawiera kontury przedwojennych powiatów. Co ciekawe, na wschodzie zaznaczone są powiaty, które ostatecznie nie znalazły się w granicach Polski, takie jak Sokal, Włodzimierz, Kobryń, Prużana i Wołkowysk. Podobnie na zachodzie widnieje wiele spolonizowanych powiatów na zachód od Nysy Łużyckiej i Odry, np. Budziszyn, Kamieniec, Wojrowice, Kalwa, Chociebuż, Tęplin, Presław, Nakło – niektóre powiaty nie mają nazw.

Nie znalazłem w Internecie wcześniejszej powojennej mapy Polski niż ta z kwietnia 1945 roku, co wskazuje na jej unikalność. Prawdopodobnie miała ona charakter wewnętrzny, być może jako szkic tła do innych projektów kartograficznych – matka późniejszych map wydawanych przez GUPK w Polsce po wojnie.

• Skala: 1:1 500 000

• Wymiary: 71 × 69 cm

Henryk Cytowski (1904–1984)

Polski kartograf, autor wielu map i atlasów. Wybrane publikacje:

• <em>„Mapa administracyjna Polski. Granice administracyjne 1939”</em> (Wojskowy Instytut Geograficzny, 1946),

• <em>„Mapa nowej, wolnej Polski 1945”</em> (Wojskowy Instytut Geograficzny),

• <em>„Atlas kartograficzny”</em> (praca zbiorowa, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1962).

Główny Urząd Pomiarów Krajowych (GUPK)

Został utworzony dekretem Prezydenta Krajowej Rady Narodowej Bolesława Bieruta z 30 marca 1945 roku w sprawie pomiarów krajowych i organizacji geodezji jako centralny organ techniczny, administracyjny i koordynacyjny w zakresie geodezji i kartografii w administracji państwowej. Jego celem było „racjonalne i ekonomiczne zorganizowanie pomiarów i kartografii dla potrzeb gospodarczych i państwowych”.

Zgodnie z art. 2 tego dekretu, głównym zadaniem GUPK było opracowanie jednolitej mapy gospodarczej Polski jako podstawy do planowania administracyjnego i gospodarczego, prowadzenia ksiąg hipotecznych oraz katastru gruntowego, a także sporządzania map specjalnych. W praktyce pierwszym zadaniem urzędu była organizacja struktury centralnej i terenowej oraz zabezpieczenie powojennych materiałów geodezyjnych i kartograficznych niezbędnych do odbudowy kraju, przeprowadzenia reformy rolnej i osiedlania ludności na zachodzie oraz północy kraju.

W ramach ośmiu nowo utworzonych biur GUPK znalazło się Biuro Kartograficzne (BK), na czele którego stanął Felicjan Piątkowski. Do jego zadań należało przygotowanie map gospodarczych, map specjalnych oraz planów.

W maju 1945 roku na I Sesji Państwowej Rady Pomiarowej Felicjan Piątkowski po raz pierwszy przedstawił koncepcję <em>Mapy Gospodarczej Polski</em>; ponownie zaprezentowano ją na I Zjeździe Techników w Katowicach, gdzie zatwierdzono ją do realizacji w ramach Planu Trzyletniego.

Zgodnie z tą koncepcją <em>Mapa Gospodarcza Polski</em> miała składać się z 80 000 arkuszy w skali 1:5000, w układzie „Borowa Góra”, o wymiarach 40 cm × 40 cm. Każdy arkusz miał obejmować obszar 4 km².

We wrześniu 1945 roku uzgodniono długoterminowe i średnioterminowe plany realizacji <em>Mapy Gospodarczej Polski</em>. W pierwszej kolejności planowano opracowanie map dla regionów stołecznych, morskich i przemysłowych, następnie dla „miast i osiedli”, potem „terenów intensywnie zagospodarowanych”, a na końcu dla pozostałych obszarów.