Historia – rozumiana tu jako dziedzina wiedzy uprawiana przez uczo­nych wedle określonych, przyjętych przez nich procedur i zasad – nigdy nie była i nie jest odseparowana od innych, „pozanaukowych” form myślenia o przeszłości. Wręcz przeciwnie, jest z nimi ściśle związana, podlega ich oddziaływaniu i sama z kolei nierzadko na nie wpływa. Wzajemne relacje pomiędzy historiografią a pamięcią zbiorową (świado­mością historyczną), edukacją historyczną czy kulturą historyczną społeczeń­stwa stanowią od paru dziesięcioleci ważny nurt badań historiograficznych (…). Pierwszą część książki wypełniają studia i szkice poświęcone mitologizacji historii, badań historycznych nad pamięcią zbiorową (społeczną) i naukową kulturą historyczną (na przykładzie Galicji), a także złożonym relacjom pomiędzy polityką a myślą historyczną (na przykładzie mało znanej parasyntezy Adama Szelągowskiego). Trzy pozostałe części książki dotyczą edukacji historycznej i dydaktyki historii oraz metodologicznych aspektów badań historycznych w obu tych dziedzinach. I tak w części drugiej autor prezentuje m.in. polskie badania nad dziejami edukacji historycznej, a następnie ukazuje jej narodowy i europejski wymiar w XIX i XX w. (…). W części trzeciej podnosi zalety otwartego, aktywno-refleksyjnego mo­delu kształcenia historycznego. Broniąc intelektualnych walorów kształcenia historycznego, traktując je jako szkołę twórczego i krytycznego myślenia o życiu indywidualnym i zbiorowym, autor przeciwstawia się ograniczaniu nauczania historii w szkołach i postępującej jego trywializacji. Część czwarta książki poświęcona jest polskiej dydaktyce historii. Omó­wieniu jej dziejów towarzyszy refleksja metodologiczna dotycząca badania tej problematyki.

Spis treści:
Wstęp
I. Historia, pamięć, mity
Historiografia i mity
Pamięć zbiorowa jako przedmiot badań historycznych
O potrzebie i problemach badań nad  naukową kulturą historyczną Galicji (1772–1918)
Meandry myśli historycznej. Ostatnia parasynteza dziejów Polski Adama Szelągowskiego (1936–1938)
II. Edukacyjne  powinności
Klio
Polskie badania nad dziejami edukacji historycznej
Narodowy i europejski wymiar polskiej edukacji historycznej w XIX i XX w. Drogi i bezdroża nauczania historii w Polsce 1939–1999
III. Pod znakiem nowych wyzwań edukacyjnych
Aktywno-refleksyjny model kształcenia historycznego
Podmiotowość  ucznia w procesie nauczania-uczenia się historii
Sąsiedztwo państw i narodów w edukacji historycznej młodzieży
IV. Dydaktyka historii i jej twórcy
Problemy metodologiczne badań nad dziejami dydaktyki historii
Polska dydaktyka historii w latach 1945–2000
Tadeusz Słowikowski jako badacz dziejów edukacji historycznej i myśli dydaktyczno-historycznej
Czesław Majorek (1938–2002). Wspomnienie
Nota informacyjno-bibliograficzna
Indeks nazwisk