Druga, a przez znawców literatury oceniana jako najlepsza, z powieści Henryka Sienkiewicza tworzących Trylogię.

Głównym bohaterem jest młody chorąży orszański Andrzej Kmicic, który przybywa na Laudę, aby zgodnie z testamentem Herakliusza Billewicza poślubić jego wnuczką Aleksandrę Billewiczównę. W tym też momencie rozpoczyna się akcja powieści, barwnego romansu historycznego, którego tło tworzą burzliwe lata szwedzkiego najazdu w latach pięćdziesiątych XVII stulecia. Tak jak młodzi bohaterowie przezwyciężają przeszkody stające naprzeciw ich uczuciu, podobnie Rzeczpospolita, przygnieciona szwedzką przewagą, zbierze siły i wychodzi cało z opresji.

Pisana ku pokrzepieniu serc powieść do dziś znajduje wiernych czytelników, doczekała się też ekranizacji autorstwa Jerzego Hoffmana.

Książka używana była przez nauczyciela, może posiadać ślady używania, zagięcia, naderwania, notatki oraz podkreślenia.