Przemoc w rodzinie i w szkole

Violetta Kwiatkowska-Darul (red.)
ss. 128, Toruń 2001

Przemoc człowieka wobec człowieka jest zjawiskiem społecznym niezwykle skomplikowanym, wzbudzającym wiele emocji. Akty przemocy, w większości, wyczerpują ustawowe znamiona wielu przestępstw, z których na czoło wysuwają się przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, czyli te godzące w najważniejsze dla człowieka dobra.

Z przemocą spotykamy się na każdym kroku. Z sondażu, który przeprowadzono wśród 147 studentów Wydziału Prawa i Administracji UMK, wynika, że 42% spośród nich doświadczyło przemocy, z czego najwięcej na ulicy - czterdzieści dwie osoby, dziewiętnaście osób w szkole, a osiem w domu rodzinnym.

Przemoc jest wszechobecna, jednak najbardziej bulwersuje, gdy dotyka osób najsłabszych, tych, które same nie potrafią się bronić - dzieci. Niestety, sprawcami tej przemocy są w większości ludzie dorośli i to ci, którzy powinni kochać dzieci i dawać im poczucie bezpieczeństwa - rodzice, opiekunowie, wychowawcy i nauczyciele.

Zjawisko przemocy i jej form wielokrotnie było przedmiotem zainteresowania Studenckiego Koła Naukowego Kryminalistyki, które reaktywowano na Wydziale Prawa i Administracji UMK w 1994 r. Opiekę naukową nad kołem sprawuje dr Violetta Kwiatkowska-Darul, adiunkt w Katedrze Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji UMK.

W ciągu siedmiu lat aktywności członków koła zorganizowano cztery obozy naukowe w Szczytnie, w Wyższej Szkole Policji. Podczas obozu zrealizowano wiele interesujących tematów, np. "Oględziny miejsca kradzieży z włamaniem", "Oględziny miejsca wypadku drogowego", "Pierwsza pomoc", "Eksperyment procesowo-kryminalistyczny", "Eksperyment badawczy - badanie śladów pozostałych po wystrzale na osobie strzelającej metodą GSR", "Oględziny miejsca wybuchu", "Budowa portretu psychologicznego sprawcy przestępstwa". Podczas pobytu w Areszcie Śledczym w Bydgoszczy studenci zwiedzili areszt, zapoznali się ze specyfiką osadzenia osób aresztowanych, sztuką więzienną oraz analizą psychologiczną niektórych osadzonych, dokonaną przez psychologa więziennego. Rozmowa z psychologiem więziennym, specyfika osadzonych sprawców przestępstw oraz coraz częstsze informacje docierające ze środków masowego przekazu stały się zaczynem do rozważań nad nowym zagadnieniem - zagadnieniem przemocy w rodzinie i w szkole, jej etiologii, form działania oraz skutków jej stosowania. W ramach badań własnych Katedry Kryminalistyki przeprowadzono w 2000 r. badania nad zjawiskiem przemocy w szkole, w jednej ze szkół toruńskich. Realizowany temat wzbudził duże zainteresowanie nie tylko członków koła, ale także osób z zewnątrz. Stąd też powstał pomysł zorganizowania sesji naukowej "Przemoc w rodzinie i w szkole". Sesja odbyła się 5 kwietnia 2001 r. na Wydziale Prawa i Administracji UMK. Honorowy patronat nad sesją objął dziekan Wydziału Prawa i Administracji prof. dr hab. Zbigniew Witkowski. Oferta udziału w sesji została rozesłana do instytucji zajmujących się pomocą ofiarom przemocy oraz do szkół. Zagadnienia przedstawione podczas sesji spotkały się z dużym zainteresowaniem prawników, psychologów, pedagogów, nauczycieli i studentów prawa oraz kierunków pedagogicznych.

Podczas dyskusji zebrani wyrazili pogląd, że niezwykle cenne byłoby nawiązanie współpracy pomiędzy przedstawicielami różnych dyscyplin - prawników, nauczycieli, psychologów, pedagogów - wszystkich tych, dla których dobro dziecka jest najważniejsze. Podkreślili konieczność podejmowania wspólnych działań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie i w szkole. Niniejsza publikacja jest plonem sesji, której uczestnicy podkreślili, że wyszła ona naprzeciw zapotrzebowaniu środowisk, które pracują z ofiarami i sprawcami przemocy.

Spis treści

Violetta Kwiatkowska-Darul, Wprowadzenie

Tomasz Szlendak, Czy mamy dziś do czynienia z kryzysem rodziny?

Henryk Warachewicz, Przemoc w rodzinie. Realizacja zadań przez policję w tym zakresie. Uwagi ogólne

Maria Cieślak, Instytucja Rzecznika Praw Ofiar

Mirosława Pelowska, Wybrane aspekty modus operandi sprawców przemocy w rodzinie

Krystyna Rossa-Porusiewicz, Wpływ przemocy na rozwój człowieka

Violetta Kwiatkowska-Darul, Modus operandi sprawców przemocy w szkole

Agnieszka Domeredzka, Charakterystyka ofiar przemocy w szkole

Hanna Senderek, Współpraca pedagoga z sądem rodzinnym

Robert Lubrant, Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Jak pomagać?

Agnieszka Domeredzka, Zapobieganie zjawisku przemocy w szkole

Małgorzata Chojnicka, Postępowanie z ofiarami przemocy w rodzinie po reformie administracyjnej kraju

Monika Maja Borowska, Obraz ofiary przestępstw w środkach masowej informacji

Agnieszka Domeredzka, Przemoc w szkole w świetle badań ankietowych

Violetta Kwiatkowska-Darul, Wartość dowodowa zeznań dzieci w świetle badań empirycznych