WROTYCZ BALSAMICZNY (Tanacetum balsamita) - Bylina wys. do 1,5 m, rozrastająca się krótkimi, zdrewniałymi kłączami w zwarte kępy.

Łodyga wyprostowana, w górnej części rozgałęziona. Liście dwojakiego rodzaju: odziomkowe do 15-20 cm, na długich ogonkach, jajowate lub eliptyczne, w gęstych rozetach, łodygowe krótsze i szersze, siedzące: jedne i drugie drobno ząbkowane, szarawozielone, aksamitnie owłosione. Koszyczki kwiatowe śr. do 10 mm, zebrane w szczytowe podbaldachy. Z reguły w koszyczkach wszystkie kwiaty rurkowate, żółte, spotyka się jednak formy z białymi kwiatami języczkowatymi. Kwitnie w lipcu-sierpniu. Cała roślina o bardzo silnym, przyjemnym, balsamicznym zapachu.

Roślina kulinarna i lecznicza, w krajach anglosaskich znana jako "costmary"lub "alecost", w różnych językach europejskich jako "ziele Matki Boskiej", "mięta rzymska" lub "gorzkie zioło". Uprawiana od czasów starożytnych aż do początku XX wieku, kiedy to niemal popadła w zapomnienie.

Zastosowanie dość wszechstronne. Suszone ziele zebrane w okresie zawiązywania koszyczków służy za przyprawę do dań słodkich, wyrobów cukierniczych, napojów, także alkoholowych, serów i twarogów, jako aromatyzujący dodatek do domowego piwa zamiast chmielu, także do octu. Posiekane świeże ziele można dodawać w niewielkiej ilości do sałatek. Przede wszystkim jednak duże, odziomkowe liście używane są jako podkład do wypieku rozmaitych kruchych ciast i ciastek, które podczas pieczenia przechodzą przyjemnym, balsamicznym aromatem. Świeże gałązki można dodawać do kiszonek (zwłaszcza ogórków) i marynat. Może też być jednym ze składników herbat ziołowych pomocnych przy dolegliwościach żołądkowych i przeziębieniach, mających właściwości rozkurczowe. We Włoszech nadal używana w kuchni, jest m.in. składnikiem pierożków o nazwie "tortello amare di San Goffredo"

Posiekane świeże ziele zalane oliwą z oliwek daje balsamiczny olej o kojącym i antyseptycznym działaniu, używany do smarowania ran, urazów i krwiaków. Zasuszone gałązki umieszczone w płóciennych woreczkach, zwłaszcza z dodatkiem lawendy, skutecznie odstraszają mole i nadają odzieży i pościeli przyjemny zapach. W krajach protestanckich przekładano liśćmi tej rośliny kartki Biblii i śpiewników, co chroniło księgi od szkodników: stąd potoczna angielska nazwa "bible leaf" (liść biblijny).

Roślina urośnie w ogrodzie w każdym miejscu, byle słonecznym. Całkowicie mrozoodporna.

Sadzonki pochodzące z podziału ukorzenione w standardowych doniczkach produkcyjnych.